Ako iz Malog Zvornika, grada u Zapadnoj Srbiji, na obali prelepe reke Drine, krenete 100 metara dalje, preko mosta, moraćete da se javite graničarima, koji će vam tražiti ličnu kartu, ako ste državljanin Srbije, ili Bosne i Hercegovine, ili pasoš, ako ste strani turista.
Ali kad jednom pređete, sve je, manje više, isto. Ljudi, jezik, ljubaznost, vozila, pa i cene. Mali Zvornik, i Zvornik, grad u susednoj Bosni i Hercegovini, u realnosti su jedan grad, na dve obale reke drine.
Svake godine, u avgustu, da bi se obeležila ova jedinstvenost, održava se manifestacija „Ljudi i mostovi“. Na starom gvozdenom mostu „Kralj Aleksandar Karađorđević“, tačno u 12 sati sastaju se gradonačelnici Zvornika i Malog Zvornika i rukuju se, tačno na sredini.
Inače, 12. avgusta 2019. godine počela je obnova ovog mosta, mosta koji je veza između dva grada, i svakog dana ga pređu hiljade i hiljade ljudi.
Inače, veoma je često da su stanovnici dva grada, Malog Zvornika i Zvornika, i u bliskim rođačkim vezama. Zbog svega ovoga, često meštani kažu „Istočni Zvornik“ i „Zapadni Zvornik“.
Inače, „veći brat“ je ujedno i stariji brat: Mali Zvornik je ime dobio po Zvorniku, a ovaj po zvoniku crkve iz XIII veka. Ljudi su ovde živeli još u bronzanom dobu, a rimski putevi su vodili ovuda. Poznato je da i jedna putna stanica, zvana Ad Drinum, bila baš na lokaciji gde se danas nalazi Mali Zvornik.
Veći Zvornik, onaj preko puta Drine, bio je veliko naselje i tržnica u kojoj su se prodavali olovo i srebro iskopani u okolnim rudnicima Bosne i Srbije. Inače, tada se Zvornik nalazio i sa leve i sa desne strane Drine.
Podela jednog grada na dve države, ako možemo to tako da nazovemo, počinje u X veku, kada se srpska država deli na Rašku i Bosnu, a granica je na reci Drini. Svi sa leve obale su se tada našli u državi Bosni, a svi sa desne u Raškoj.
Đurađ Branković, poslednji veliki srpski vladar pre propasti srednjovekovne srpske države, pokušao je da utvrdi što više gradova, a jedan od njih je bio i Zvornik, u kome se stanovništvo tada bavilo trgovinom, zemljoradnjom, zanatstvom i rudarstvom.
U doba turske vlasti, koja je trajala od XV do XIX veka, Zvornik je pripao Hedcegovačkom sandžaku. U prvo doba turske vladavine ovde su živeli samo Srbi, ali je islamizacijom i progonima došlo do toga da je Zvornik uskoro postao pravi turski i muslimanski grad.
Austrija pomaže Srbiji da oslobodi neke delove teritorije od Turaka, i Srbi iz Crne Gore i Hercegovine se masovno naseljavaju pored Drine. Ovo je bila jedna od najaktivnijih oblasti u ustancima protiv Turaka početkom XIX veka, a Mali Zvornik, tada muslimansko naselje, bilo je među poslednjima koje je zvanično pripalo Srbiji, tek 1878. godine.
(Ovo je deo projekta Mali Zvornik – veliko srce Drine i sufinansirala ga je opština Mali Zvornik. Stavovi u tekstu nisu stavovi opštine).
(Come to Serbia)